Πρόλογος
Τα Μη Μεταδοτικά Νοσήματα (ΜΜΝ), γνωστά και ως χρόνια νοσήματα, είναι ασθένειες που δεν μεταδίδονται από το ένα άτομο στο άλλο, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης, ο καρκίνος και οι χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού. Τα Μη Μεταδοτικά Νοσήματα είναι αποτέλεσμα ανθυγιεινού τρόπου ζωής, π.χ. κάπνισμα, σωματική αδράνεια, ανθυγιεινές δίαιτες και χρήση αλκοόλ, που οδηγούν σε μεταβολικές και φυσιολογικές αλλαγές. Στις ευρωπαϊκές χώρες, τα ΜΜΝ ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την επιβάρυνση που αντιμετωπίζουν τα δημόσια συστήματα υγείας στα κράτη μέλη. Τα αυξανόμενα ποσοστά θανάτων που σχετίζονται με τα ΜΜΝ στην Ευρώπη είναι ανησυχητικά, αλλά παρόλο που είναι διαδεδομένα, τα σύνθετα ζητήματα υγείας που προκαλούν μπορούν να αντιμετωπιστούν, αν βελτιώσουμε τα μέτρα πρόληψης και προωθήσουμε την υγεία.
Η υγιεινή διατροφή είναι ένα βασικό στοιχείο του τρόπου ζωής μας και μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της αύξησης των ΜΜΝ. Μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, άπαχες πρωτεΐνες και υγιεινά λίπη, είναι απαραίτητα για τη συνολική μας υγεία και μειώνει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών.
Το έργο Preventia στοχεύει στη μείωση της εξάπλωσης των ΜΜΝ σε όλη την ΕΕ, μειώνοντας παράλληλα τις ανισότητες στον τομέα της υγείας και προωθώντας τη συνεργασία και τις ανταλλαγές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.
Μείνετε συντονισμένοι για νέα σχετικά με την σύμπραξη και τις εξελίξεις του έργου
SAFE, LCI, EEKE, CEIP, Promote Ukraine, U.DI.CON, ADOC
Τα τελευταία δύο χρόνια, μέσω συνεργασιών με σχολεία, κέντρα μετανάστευσης, ΜΚΟ και ιατρικά ιδρύματα, υλοποιούμε στοχευμένα προγράμματα για την προώθηση της ισότητας στην υγεία και την πρόληψη των ασθενειών. Τα κυριότερα σημεία περιλαμβάνουν:
- Εκπαίδευση σχολείων σε μειονεκτικές περιοχές. Δημιουργία και παροχή εκπαιδευτικού υλικού, με επιτυχημένη υλοποίηση στην Ελλάδα, την Κροατία και την Ιταλία.
- Τοπικά εργαστήρια μαγειρικής με τη συμμετοχή μεταναστών στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Κροατία για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και της πολιτισμικής ένταξης.
Επιπλέον, πραγματοποιήσαμε αξιολόγηση των πολιτικών για τις μη μεταδοτικές ασθένειες, στις χώρες-εταίρους. Τα ευρήματα θα χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση μιας συνοπτικής έκθεσης πολιτικής και κατευθυντήριων γραμμών για τη δημόσια υγεία, εξασφαλίζοντας τεκμηριωμένες συστάσεις για μελλοντικές δράσεις.
Επιπλέον, για την ενδυνάμωση των καταναλωτών, το SAFE δημιούργησε το BiteWatch®, μια δωρεάν εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που βοηθά τους χρήστες να κάνουν ενημερωμένες επιλογές τροφίμων. Με τη σάρωση των προϊόντων διατροφής, οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη διατροφική τους αξία και μπορούν να εντοπίσουν πιθανά επιβλαβή συστατικά.
Η εφαρμογή BiteWatch είναι διαθέσιμη για λήψη:
Κοιτάζοντας μπροστά, σχεδιάζουμε να ξεκινήσουμε:
- Εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ευαισθητοποίηση και τον εγγραμματισμό για την υγεία σχετικά με την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών
- Το πρόγραμμα αδελφοποίησης με ιατρικά κέντρα, για την αμοιβαία μάθηση και την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ επαγγελματιών στον τομέα της υγείας
- Διοργάνωση εργαστηρίων με θέμα τις μη μεταδοτικές ασθένειες, σε συνεργασία με ΜΚΟ και Ουκρανούς επαγγελματίες υγείας.
Ανακαλύψτε τα πιο επίκαιρα νέα για τα ΜΜΝ, τη διατροφή και την υγεία
Childhood obesity and overweight remain a major concern across the Region, new WHO report finds, World Health Organization, 4 Νοεμβρίου 2025
Η παιδική παχυσαρκία στην Ευρώπη παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με ένα στα τέσσερα παιδιά να επηρεάζονται και πολλούς γονείς να μην το γνωρίζουν. Η κακή διατροφή, ο υπερβολικός χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες και οι ανισότητες παραμένουν, ενώ η υποσιτισμός συνυπάρχει με το υπερβολικό βάρος. Ο ΠΟΥ προτρέπει την εφαρμογή πιο αυστηρών πολιτικών, όπως η φορολόγηση των ζαχαρούχων ποτών και η προώθηση ενός ενεργού τρόπου ζωής, για την προστασία της υγείας των παιδιών.
The 2025 EAT-Lancet Commission on healthy, sustainable, and just food systems, The Lancet, 2 Οκτωβρίου 2025
Η Επιτροπή EAT Lancet 2025 προσφέρει επικαιροποιημένα στοιχεία σχετικά με τη διατροφή και τα συστήματα διατροφής εντός των ορίων του πλανήτη. Αναθεωρεί τη διατροφή για την υγεία του πλανήτη, αξιολογεί τον αντίκτυπο των συστημάτων διατροφής στη βιωσιμότητα και διερευνά ζητήματα διατροφικής δικαιοσύνης με νέα μοντέλα και συστάσεις.
Diet and sugary drinks linked to higher liver disease risk, Euractiv, 30 Σεπτεμβρίου 2025
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τόσο τα ζαχαρούχα όσο και τα αναψυκτικά διαίτης αυξάνουν τον κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα αναψυκτικά διαίτης, τα οποία συχνά διατίθενται στην αγορά ως πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις, μπορεί επίσης να συμβάλλουν στη βλάβη του ήπατος μέσω των επιδράσεών τους στο μικροβίωμα του εντέρου και στο μεταβολισμό.
Social inequalities in health in the EU, EuroHealthNet, 25 Σεπτεμβρίου 2025
Μια νέα έκθεση υπογραμμίζει το μέγεθος των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη και τους κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που τις προκαλούν. Η έκθεση έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση σχετικά με τις πολιτικές προτεραιότητες και τον προσδιορισμό των τομέων στους οποίους τα μέτρα της ΕΕ και τα εθνικά μέτρα μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις κοινωνικές ανισότητες στον τομέα της υγείας.
Green Mediterranean diet lowers brain-aging proteins, new study finds, Nutrition insight, 17 Σεπτεμβρίου 2025
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι μια πράσινη μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε πράσινο τσάι και Mankai, μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου μειώνοντας τις πρωτεΐνες που συνδέονται με τη γνωστική γήρανση. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας, αν και οι περιορισμοί σημαίνουν ότι τα ευρήματα δεν είναι ακόμη πλήρως γενικεύσιμα.
Ανακαλύψτε τις πιο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες για τα ΜΜΝ, τη διατροφή και την υγεία
Risk factors in the first 1000 days of life associated with childhood obesity: A systematic review and risk factor quality assessment, Blaauwendraad, S., Kamphuis, A., Ruiz-Ojeda, F., et al., Obesity Reviews, 19 Νοεμβρίου 2025
Η έκθεση σε κινδύνους κατά τα πρώτα στάδια της ζωής μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εμβρύου και του βρέφους, προδιαθέτοντας τα παιδιά σε παχυσαρκία. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η συστηματική αναγνώριση και αξιολόγηση των παραγόντων κινδύνου για την παιδική παχυσαρκία κατά την προγεννητική περίοδο, την εγκυμοσύνη και τη βρεφική ηλικία, καθώς και η εκτίμηση του δυναμικού τους για μελλοντικές στρατηγικές πρόβλεψης και πρόληψης.
Ultra-processed foods and human health, Monteiro, C., Scrinis, G., et al., The Lancet, 18 Νοεμβρίου 2025
Αυτή η Συλλογή τριών άρθρων εξετάζει την παγκόσμια άνοδο των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και τη σύνδεσή τους με τις μη μεταδοτικές ασθένειες. Ζητά την εφαρμογή επείγουσας, συντονισμένης πολιτικής για τον περιορισμό αυτών των τροφίμων και τη βελτίωση της πρόσβασης σε φρέσκα, ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα. Η Συλλογή οραματίζεται ένα σύστημα διατροφής που θα επικεντρώνεται στους τοπικούς παραγωγούς, τις πολιτιστικές διατροφικές παραδόσεις και τα οικονομικά οφέλη για την κοινότητα.
Ultra-processed food intake is associated with altered glucose homeostasis in young adults with a history of overweight or obesity: a longitudinal study, Yiping, L., Costello, E., et al., BMC Journal, 10 Νοεμβρίου 2025
Μια διατροφή που περιλαμβάνει μεγάλη ποσότητα UPF μπορεί να συμβάλει στη διαταραχή της ρύθμισης της γλυκόζης και στην αντίσταση στην ινσουλίνη, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε προδιαβήτη και διαβήτη τύπου 2 (T2D). Ωστόσο, λίγες μελέτες έχουν αξιολογήσει τις συσχετίσεις μεταξύ των UPF και του T2D ή της παχυσαρκίας σε νέους ανθρώπους. Ο στόχος αυτής της μελέτης είναι να εξετάσει τις συσχετίσεις μεταξύ της κατανάλωσης UPF και του προδιαβήτη και των σχετικών βιοδεικτών σε νέους.
Reducing inequalities in cardiovascular disease: focus on marginalized populations considering ethnicity and race, Anand, S., Kandasamyb, S., et al., The Lancet Regional Health Europe, Σεπτέμβριος 2025
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις επηρεάζουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες φυλετικές, εθνοτικές και αυτόχθονες ομάδες, οι οποίες αντιμετωπίζουν επίσης εμπόδια στην πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι ανισότητες στα αποτελέσματα των καρδιακών παθήσεων και των εγκεφαλικών επεισοδίων συνδέονται με το φύλο, το κοινωνικό φύλο και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, ακόμη και σε περιοχές με ισχυρά συστήματα υγείας.
Strengthening the use of regulatory policy measures for prevention of NCDs in Europe through the JA PreventNCD project, Helleve, A., Gregório, M., et al., Scandinavian Journal of Public Health, 20 Σεπτεμβρίου 2025
Αυτό το επιστημονικό άρθρο εξετάζει το ρυθμιστικό και δημοσιονομικό πλαίσιο της κοινής δράσης PreventNCD. Το άρθρο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αυτό το πλαίσιο αποσκοπεί στην ενίσχυση της συμμόρφωσης, της συνοχής, της εφαρμογής και της επιβολής τεκμηριωμένων παρεμβάσεων σε επίπεδο πληθυσμού με στόχο τη μείωση των μη μεταδοτικών ασθενειών (NCD) σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μάθετε τις πιο πρόσφατες θέσεις, προόδους και κανονιστικές εξελίξεις για την υγεία, τη διατροφή και την πρόληψη των ΜΜΝ
Delegates endorse second European Programme of Work as WHO/Europe gets “back to basics” at RC75, World Health Organization, 6 Νοεμβρίου 2025
Στην 75η σύνοδό τους στην Κοπεγχάγη, τα κράτη μέλη ενέκριναν ομόφωνα το δεύτερο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εργασίας (EPW2) με θέμα «επιστροφή στα βασικά». Το EPW2 περιγράφει ένα κοινό όραμα, δράσεις προτεραιότητας και οργανωτική μεταρρύθμιση σε πέντε τομείς: ασφάλεια της υγείας, μη μεταδοτικές ασθένειες, υγιής γήρανση, κλίμα και υγεία, και μελλοντικά συστήματα υγείας, με την υποστήριξη πρωτοβουλιών για την πρωτοβάθμια περίθαλψη και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Governments across Europe and Central Asia adopt new WHO strategy to give every child a healthy start in life, WHO, 30 Οκτωβρίου 2025
Και τα 53 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ ενέκριναν ομόφωνα μια νέα στρατηγική για την υγεία και την ευημερία των παιδιών και των εφήβων για την περίοδο 2026-2030, η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με την UNICEF. Ο στόχος του σχεδίου είναι να διασφαλιστεί ότι κάθε παιδί και έφηβος θα μπορεί να αναπτυχθεί και να ευημερήσει, αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως η ισότητα στην υγεία, η ψυχική υγεία, η ψηφιακή ασφάλεια και η δημιουργία υποστηρικτικών συνθηκών, ενώ παράλληλα προωθείται η ενεργός συμμετοχή των νέων στη χάραξη πολιτικών.
UN political declaration on NCDs and mental health, WHO, 24 Σεπτεμβρίου 2025
Η πολιτική δήλωση στοχεύει να θέσει ένα νέο όραμα για την αντιμετώπιση των μη μεταδοτικών ασθενειών (ΜΜΑ), όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, παράλληλα με την προώθηση της ψυχικής υγείας και της ευημερίας. Η δήλωση αυτή είναι αποτέλεσμα εκτεταμένων διαβουλεύσεων και αποσκοπεί να καθοδηγήσει τις παγκόσμιες πολιτικές υγείας προς το 2030 και πέραν αυτού
Επερχόμενες εκδηλώσεις για τα ΜΜΝ, την πρόληψη και την υγιεινή διατροφή
State of Health in the EU: 2025 Country Health Profiles and Synthesis Report, organised by the OECD, 11 Δεκεμβρίου 2025, Online
HaDEA Showcase Event, organised by the European Health and Digital Executive Agency (HaDEA), 19 Ιανουαρίου 2025, Charlemagne Conference Centre, Brussels, Belgium & online
EuroHealthNet Country Exchange Visit: Active and Healthy Ageing: an integrated approach to health, social and community care, organised by EuroHealthNet, 26-27 Μαρτίου 2026, Venice, Italy
Urban and global synergies: shaping the future of public health with climate resilience, equity and innovation, organised by European Public Health, 10-13 Νοεμβρίου 2026, Bilbao, Spain
Το πρόγραμμα Preventia («Πρόληψη και προαγωγή της υγείας μέσω κατάρτισης, δικτύωσης και ευαισθητοποίησης σε ολόκληρη την ΕΕ») έχει λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα EU4Health της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υλοποιείται από το HaDEA στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης αριθ. 101128898.
Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της HaDEA. Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε η χορηγούσα αρχή μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι’ αυτές.